فراتر از آموزش: پداگوژی ژاپنی (دکتر ابوالفضل بختیاری – دکتر ملیحه ربیعی)
فراتر از آموزش عنوان کتابی است برای بررسی یکی از پیشرفته‌ترین نظام‌های آموزشی جهان. سالهاست که شنیده‌ایم ژاپن در نظام مدرسه‌ای اگر بهترین نباشد یکی از بهترین‌هاست. آموزش در ژاپن پایه و اساس تمدن و فرهنگ این کشور به شمار می‌رود و از اهمیت فوق‌العاده‌ای هم برای سیاستمداران و هم مردم عادی برخوردار است. محققانی از سراسر جهان سعی کرده‌اند سیستم آموزش در این کشور را بشناسند و با مقایسه آن با نظام آموزشی خود به شناختی عمیق نسبت به نقاط قوت و ضعف خود دست یابند.
نویسندگان این کتاب نیز با همین رویکرد ابتدا به تشریح جوانب و ابعاد مختلف آموزش و پرورش ژاپنی پرداخته‌اند و نظام آموزشی آن را – البته با تأکید بر آموزش مقطع ابتدایی – بررسی کرده‌اند در قدم دوم با نگاهی مقایسه‌ای به نظام آموزشی کشورمان، چه در اسناد بالادستی و چه در تجربه عملی در کلاس‌های درس راهکارهایی اصلاحی برای بهبود کیفیت آموزش در مدارس ایران ارائه کرده‌اند.
مطالعه این کتاب برای معلمان و محققانی که به مطالعات تطبیقی در حوزه آموزش و پرورش علاقه‌مندند می‌تواند مفید واقع شود.
فهرست مطالب:
پیشگفتار
فصل ۱
سیر تحولات آموزش و پرورش ژاپن
. سیر تحولات آموزش و پرورش ژاپن تا دوره توکوگاوا (۱۶۰۳)
. سیر تحولات آموزش و پرورش در دوره توکوگاوا (۱۸۶۸-۱۶۰۳)
. سیر تحولات آموزش و پرورش ژاپن پس از جنگ جهانی دوم
فصل ۲
نیم نگاهی به نظام آموزش و پرورش ژاپن
. سازمان اداری آموزش و پرورش ژاپن
— آموزش و پرورش ژاپن در سطح ملی
— آموزش و پرورش ژاپن در سطح استان‌ها
— آموزش و پرورش ژاپن در سطح شهرستان‌ها
. ساختار آموزش و پرورش ژاپن
— آموزش و پرورش پیش از دبستان در ژاپن
— آموزش و پرورش دوره ابتدایی آموزش و پرورش دوره اول دبیرستان
— مدارس متوسطه (کوتو – گاکو) دوره دوم دبیرستان
— آموزش عالی ژاپن
فصل ۳
بررسی عناصر آموزش ابتدایی در ژاپن
. جایگاه دوره آموزش ابتدایی در ژاپن
. بررسی کلیات آموزش و پرورش دوره ابتدایی ژاپن
— بررسی مبانی تعلیم و تربیت در نظام آموزشی ژاپن
— عناصر مدل مدرسه ژاپنی
— سال تحصیلی مدارس ابتدایی
— برنامه های درسی دوره ابتدایی
— کتب درسی دوره ابتدایی
— ساختمان مدارس ابتدایی (شوگاکو)
— کلاس‌های درس مدارس ابتدایی
— جایگاه معلمان در دوره ابتدایی
— ارتباط بین والدین و معلمان در مدارس ژاپنی
— جایگاه دانش آموزان در نظام آموزشی ژاپن
. تجربه اولین روز مدرسه برای کلاس اولی‌ها
— بررسی برنامه روز اول حضور دانش آموزان در مدرسه
. روش ایجاد رابطه بین همکلاسی‌ها
. ویژگی‌های اساسی فرایند آموزش در مدارس ابتدایی ژاپن
— بازی
— همزیستی و تقلید
— شادابی و فعال بودن
— فعالیت های گروهی و یادگیری مشارکتی
— تلاش
— خستگی ناپذیری
. نکات برجسته نظام آموزشی ژاپن
— آینده‌نگری در تربیت کودکان
— آیا ژاپنی‌ها خلاق‌اند؟
فصل ۴
مقایسه اهداف تربیت اجتماعی در نظام آموزشی ایران و ژاپن (مطالعه تطبیقی)
. بخش اول: تربیت اجتماعی: مفهوم شناسی، نظریه‌ها و دیدگاه‌ها
— مفهوم‌شناسی تربیت اجتماعی
. طبقه‌بندی تربیت اجتماعی از منظر برنامۀ درسی
— الف) دیدگاه انتقال فرهنگی
— ب) دیدگاه شهروندی دموکراتیک
— ج) دیدگاه تغییر اجتماعی
. اهمیت تربیت اجتماعی در آموزش ابتدایی ژاپنی
. بخش دوم بررسی اهداف تربیت اجتماعی در نظام آموزشی ژاپن
— اهداف تربیت اجتماعی در قانون بنیادین آموزش و پرورش ژاپن
— اهداف تربیت اجتماعی در مصوبات آموزش و پرورش ژاپن
— اهداف تربیت اجتماعی در برنامۀ درسی مطالعات اجتماعی ژاپن
. همجواری اهداف تربیت اجتماعی در نظام آموزشی ایران و ژاپن
فصل ۵
مقایسۀ روشهای تربیت اجتماعی در نظام آموزشی ایران و ژاپن (مطالعه تطبیقی ۲)
. روشهای تعلیم و تربیت اجتماعی در دوره آموزش ابتدایی ایران
— الف) با روشهای تدریس اجتماعی
— ب) با روشهای پرورشی تربیت اجتماعی
. روشهای تعلیم و تربیت اجتماعی در دوره آموزش ابتدایی ژاپن
— الف) روشهای تدریس اجتماعی
— ب) روشهای پرورشی تربیت اجتماعی
. همجواری روشهای تربیت اجتماعی ایران و ژاپن
. نتیجه گیری: مقایسه
فصل ۶
راهکارهای استنتاجی جهت توسعه و تعالی تربیت اجتماعی در دوره آموزش ابتدایی ایران
. بازنگری در ماهیت و رویکرد تربیت اجتماعی
. تجدید نظر اساسی در مؤلفه‌های تربیت اجتماعی
. بازنگری در اهداف تربیت اجتماعی
. بازنگری در روشهای تعلیم و تربیت اجتماعی
. بسترسازی برای اجرای روش بازاندیشی در نظام آموزشی ایران
. بازنگری در سیاستهای کلان آموزشی
. تعامل نهادهای مختلف دولتی با نهاد آموزش و پرورش
. اصالت‌دهی به نظام آموزش و پرورش در سیاستهای توسعۀ کشور
. برداشت پایانی…
منابع
